İKLİM KUŞAĞI VE BİTKİ ÖRTÜSÜ
Her türlü
iklimin görüldüğü Asya kıtasını dört iklim kuşağına ayırmak en uygun yoldur.
Bunlar; Kuzey ve Kuzeydoğu Asya, Orta
Asya, Güney ve Güneydoğu Asya ile Akdeniz ve Ekvator bölgesidir.
Kıtanın kuzeyinde bulunan Kuzey
Buz Denizi ve Kuzey Kutbu, bölgenin iklimini tamamen
etkiler. Deniz, senenin birkaç haftası haricinde don halindedir. Irmaklar ancak
yazın iki üç ay akabilir. Kalan zamanlarda don halindedir.
Kuzeyi teşkil eden Sibirya bölgesinde sıcaklık kışın -50 dereceye
kadar düşmekte, yazın ise, en sıcak mevsimde ancak 15 dereceye çıkabilmektedir.
Kuzey kuşaktan hemen sonra gelen Orta Asya sert bir kara iklimine sahiptir. Tibet Yaylasının Himalaya ve diğer dağ silsilelerinin bulunduğu
bölgede sıcaklık farkları çok yüksektir. Kara ikliminin bir başka özelliği olan
yağışların az olması da haliyle mevcuttur. Güney ve Güneydoğu Asya bol yağışlı
ılıman Muson iklimine sahiptir.
Yağışlar mevsimlere göre değişiklik arz etmekte
olup, yağışlarda en büyük tesir, yazın denizden karaya esen muson rüzgârlarıdır.
Kışın tam aksi istikamette, yani karadan denize doğru esen muson rüzgârları, Hindistan' dan çıkıp denizi aşarak, Japonya' nın üzerinden geçerken, Japon adalarına bol yağmur yağmasına sebep olurlar.
Ön Asya' da Akdeniz kıyılarında bulunan bölgelerde, ılıman Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yaz mevsiminde çok sıcak
olan bu bölge kış aylarında ılıman ve bol yağışlı olur. Ekvator bölgesindeki adalarda ise, bütün sene
boyunca ortalama sıcaklığı 27 °C olan ekvator iklimi hâkimdir. Asya
kıtasının en sıcak bölgesi Arabistan ve Irak bölgesidir. Bağdat' ta yazın sıcaklık gölgede 50
dereceye kadar çıkar.
Kurak mevsimin uzun olduğu bölgelerde mahsul yılda
ancak bir defa ekilir. Yağışlar olmadığı zaman ekim yapılamadığından mahsul
seneye kalmaktadır. Bu sebepten Hindistan ve Çin'
de yağışların yetersiz olmasından dolayı zaman zaman büyük kıtlıklar olmuştur.
Kurak mevsimin uzun olmadığı bölgelerde bir yılda iki defa mahsul alınabilir.
Bitki örtüsü, tabii olarak iklime bağlı olduğu
içindir ki, Asya kıtasının bitki örtüsü de iklimi ile çeşitlilik arz eder.
Kuzey Buz Denizi yakınlarında, buz ve soğuktan dolayı sadece buzlar eridiği
zaman ortaya çıkan yosun ve bir iki çeşit bitkiden müteşekkil bir bitki örtüsü
mevcuttur. Hiç ağaç bulunmayan bu ovalık bölgede bulunan bu tip bitki örtüsüne
"tundra" adı verilir. Tundra bölgesinin güneyinde Tayga denilen bölge yer alır. Meşe, çam, ladin vs. ağaçlarından meydana gelen bu
balta girmemiş ormanlık bölge, kıtayı doğudan batıya bir yeşil kuşak gibi aşar.
Bu Tayga bölgesinin güneyinde Orta Asya' nın tipik karakteri olan bozkırlar ve
çöller şeridi uzanır. Bu şeridin güney sınırı olan Orta Asya dağ silsilelerinin
akabinde bulunan Muson bölgesinde yaprak döken ağaçlar bol bulunur. Bu daha
ziyade kıyı bölgeleridir.
FAUNA
ÖZELLİKLERİ
Kuzey Buz
Denizi kıyılarında ayıbalığı, fok balığı, denizayısı, kutup ayıları ve bazı deniz kuşları bol miktarda
bulunur. Sibirya ormanlarında ren
geyiği, boz ayı, kurt, tilki, vaşak, kutup geyiği, sincap gibi orman hayvanlarına çok sayıda
rastlanır. Bozkırlarında ceylan, karaca, at, deve, tarla faresi, dağ sıçanı, bıldırcın, bağırtlak, kırlangıç, çavuşkuşu gibi hayvanlar yaşar. Orta Asya
çöllerinde ise kertenkele, yaban eşeği ve çöl
geyiği gibi hayvanlar
yaşamaktadır.
Hindistan ve Çin, hayvan çeşidinin bol olduğu
yerlerdir. Fakat ne yazık ki, bilgisizce ve usulüne uygun olmadan yapılan
avlanmalar, çoğu hayvanın neslini tüketmiş, çoğunun ise tükenmeye yüz tutmasına
sebep olmuştur. Kaplan ve panda,
nesli azalan hayvan türlerinin başında gelmektedir. Çakal, misk kedisi ve firavun
faresi, yaygın haldedir. Hindistan' da maymun, geyik, karaca, Hint gergedanı, Hindistan filleri, kartal, tavus kuşu, papağan, sülün, yalıçapkını, turna, balıkçıl, timsah, kobra yılanı ve komodo
ejderi başta gelen hayvan türlerindendir.
Tropikal bölgelerde maymun çeşitleri boldur. Arabistan'da ceylan sürüleri meşhurdur. Arap atı, bu bölgeye mahsus dünyanın
en iyi cins atıdır ve kıymetlidir.
MADENLER
Maden
bakımından oldukça zengin olan Asya kıtasında dünyada nadir bulunan uranyumdan,
en bol bulunan kömüre kadar bütün madenler çıkarılmaktadır. Arabistan Yarımadasında,
Sibirya'da ve Tibet
Yaylasında petrol;
Sibirya'da elmas, demir, petrol, kurşun; doğuda, altın, demir, mangan; Hindistan'da alüminyum, mika, mangan, demir; Pakistan
ve Afganistan'da krom en önemli madenlerdendir.
NOT: Türkiye, Rusya, Kazakistan,
Gürcistan ve Azerbaycan topraklarının bir kısmı
Avrupa'dadır
KAYNAK: tr.wikipedia.org
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder